แนวความคิดพื้นฐานด้านการจัดการ

(The Basis of Management)

การจัดการ..คือ.

การจัดการเป็นศิลปะของการใช้บุคคลอื่น ทำ งานให้แก่

องค์การ โดยสนองตอบความต้องการ ความคาดหวัง และ

จัดโอกาสให้เขาเหล่านั้นมีความเจริญในการทำ งาน

การจัดการเป็นกระบวนการ

การวางแผน การจัดองค์การ การจัดคนเข้าทำ งาน

Planning Organizing Staffing

การควบคุม การสั่งการ

Controlling Leading

การจัดการคือกลุ่มของผู้จัดการ

ระดับสูง (Top Management)

ระดับกลาง (Middle Management)

ระดับล่าง/ระดับต้น (Lower Management)

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 2

การจัดการ เหมือน หรือ แตกต่างจากการบริหารอย่างไร

􀁮

จ่ายงาน

การบริหาร การจัดการ

􀁯 การจัดการ

การบริหาร

􀁰

การบริหาร การจัดการ

ราชการ ธุรกิจ/เอกชน

กำหนดนโยบายดำเนินการตามนโยบาย

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 3

การจัดการเป็นวิทยาศาสตร์ หรือ ศิลปะ.....

เป็นวิทยาศาสตร์ : เพราะองค์ความรู้ที่ได้มา มีลักษณะ

เป็นระบบ ที่ผ่านกระบวนการศึกษาอย่างต่อเนื่อง

เป็นศิลปะ : เพราะเป็นการนำ ความรู้ไปประยุกต์ใช้ เพื่อให้

องค์การบรรลุผลตามวัตถุประสงค์

☯ แนวความคิดด้านการจัดการ ☯

􀁮 แนวความคิดด้านการจัดการแบบวิทยาศาสตร์

􀁯 แนวความคิดด้านการจัดการเป็นกระบวนการ

􀁰 แนวคิดด้านมนุษยสัมพันธ์

􀁱 แนวความคิดด้านระบบสังคม

􀁲 แนวความคิดด้านคณิตศาสตร์

􀁳 แนวความคิดด้านระบบ

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 4

แนวความคิดด้านการจัดการแบบวิทยาศาสตร์

(Scientific Management School)

เป็นแนวความคิด ที่ได้นำ วิธีการที่มีหลักเกณฑ์ ในด้าน

การจัดการ มาจัดองค์การให้ดำ เนินไปในทิศทางที่ประสบ

ความสำ เร็จสูงสุด

Frederick Widslow Taylor : บิดาของแนวความคิด ด้าน

การจัดการแบบวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นทฤษฎีการจัดการแบบ

คลาสสิก โดยมีหลักการของการจัดการดังนี้

􀁗 พัฒนาวิธีการทำ งานวิธีที่ดีที่สุด โดยผ่านการ

วิเคราะห์อย่างมีหลักเกณฑ์

􀁗 ใช้วิธีทางวิทยาศาสตร์เพื่อพัฒนาคน ให้มีคุณ

สมบัติตรงตามงาน

􀁗 มีการร่วมมือและประสานงานร่วมกัน เพื่อลด

ความขัดแย้ง

􀁗 มีการแบ่งงานและความรับผิดชอบ ระหว่าง

ฝ่ายบริหาร และฝ่ายผลิต

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 5

Henri L. Gantt : มีแนวคิดคล้ายๆ Taylor แต่มีความแตก

ต่างตรงที่ให้ความสนใจในความเป็นมนุษย์มากขึ้น และได้นำ

ระบบการจ่ายค่าจ้าง / โบนัส และมีการประกันค่าจ้างขั้นตํ่า

ให้คนงานด้วย

􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽 􀀽

Frank B. และ Lilian Gilbreth : ได้พัฒนาแผนผังกระบวน

การไหลของงาน (Flow Process Chart) เพื่อลดเวลาสูญเปล่า

และเพิ่มผลผลิตในการทำ งาน โดยได้จำ แนกงานออกเป็น

5 งาน ดังนี้

􀁣 การปฏิบัติงาน 􀁤 การขนส่ง

􀁥 การตรวจสอบ 􀁦 การเก็บรักษา

􀁧 การส่งมอบ

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 6

แนวความคิดด้านการจัดการเป็นกระบวนการ

(Management Process School or

Modern Operational – Management Theory)

เป็นแนวความคิดที่มองการจัดการ เป็นกระบวนการ

ทำ งาน โดยอาศัยบุคคลอื่น

Henri Fayol : มองว่าการจัดการเป็นทฤษฎีที่สามารถ

สอนและเรียนรู้ได้ โดยเกี่ยวข้องกับกระบวนการต่างๆ คือ

การวางแผน การจัดองค์การ การบังคับบัญชา

การประสานงาน และ การควบคุม ซึ่งได้กำ หนดหลักการ

ในการจัดการไว้ 14 ข้อ ดังนี้

􀂑 การแบ่งงานกันทำ ตามความถนัด

􀂑 อำ นาจหน้าที่ และ ความรับผิดชอบ

􀂑 ระเบียบวินัย / การเคารพในข้อตกลง

􀂑 เอกภาพในการบังคับบัญชา

􀂑 เอกภาพในการอำ นวยการ

􀂑 ประโยชน์ส่วนบุคคลเป็นรองจากประโยชน์ส่วนรวม

􀂑 ค่าตอบแทนที่เหมาะสมจากการทำ งาน

􀂑 การรวมอำ นาจตามความเหมาะสมกับสถานการณ์

􀂑 การจัดสายการบังคับบัญชา

􀂑 การจัดลำ ดับตามตำ แหน่งหน้าที่

􀂑 ความเสมอภาคจากผู้บังคับบัญชา

􀂑 ความมั่นคงในการทำ งาน

􀂑 ความคิดริเริ่มต่อการปฏิบัติงาน

􀂑 ความสามัคคีภายในองค์การ

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 7

แนวความคิดด้านมนุษยสัมพันธ์

(Human Relations School)

เป็นแนวความคิดที่เชื่อว่าพฤติกรรมมนุษย์ มีบทบาท

สำ คัญในการจัดองค์การทุกองค์การ ดังนั้น กิจกรรมของ

องค์การจะประสบความสำ เร็จได้นั้นจึงต้องเข้าใจคน โดย

ทำ การศึกษามนุษย์ ซึ่งมีรากฐานมาจาก วิชาจิตวิทยา

สังคมวิทยา จิตวิทยาสังคม และ มานุษยวิทยา

Elton Mayo : บิดาของการจัดการแบบมนุษยสัมพันธ์

ได้ทำ การวิจัยโดยศึกษาทัศนคติ และ ปฏิกริยาทางจิตวิทยา

ของคนงาน ในการทำ งานตามสถานการณ์ที่แตกต่างกัน

โดยสามารถสรุปเป็นประเด็นจากผลการวิจัยได้ดังนี้…..

􀁮 มององค์การว่าเป็นองค์การทางสังคม

􀁯 องค์การมีภารกิจผลิตสินค้า และ บริการ และ

สร้างความพอใจของสมาชิกในองค์การ

􀁰 พฤติกรรมมนุษย์ขึ้นอยู่กับค่านิยม และ ความเชื่อความรู้สึก

ของแต่ละคน

􀁱 สมาชิกในองค์การ ทำ งานในฐานะสมาชิกกลุ่ม

􀁲 ระดับของผลผลิตถูกกำ หนดโดยปทัสถานทางสังคมของกลุ่ม

􀁳 องค์การที่ไม่เป็นทางการจะส่งผลกระทบต่อพฤติกรรม

ของคนในองค์การ

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 8

Mary Parker Follet : จะให้ความสนใจเรื่องการจูงใจ

บุคคล และการจูงใจกลุ่ม โดยการกระตุ้นให้คนรู้สึกอยาก

ทำ งาน และ คิดว่างานที่ทำ มีความสุข ซึ่งได้เน้นเรื่องการ

ประสานงาน อันจะก่อให้เกิดความเข้าใจซึ่งกันและกัน

ระหว่างคนงานและฝ่ายจัดการ

Abraham H. Maslow : เชื่อว่าพฤติกรรมของบุคคลเป็นผล

มาจากการสนองความต้องการตามลำ ดับขั้น ดังนี้..

􀁧 ความต้องการความสำ เร็จและมีคุณค่า

􀁦 ความต้องการเกียรติยศความภาคภูมิใจ

􀁥 ความต้องการทางด้านสังคม & ความรัก

􀁤 ความต้องการความมั่นคงปลอดภัย

􀁣 ความต้องการทางด้านสรีระขั้นต้น

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 9

แนวความคิดด้านระบบสังคม

(Social System School)

มีความสัมพันธ์กับแนวคิดด้านมนุษยสัมพันธ์ หรือด้าน

พฤติกรรมศาสตร์ โดย Chester I. Barnard ได้จัดลำ ดับขั้นของ

แนวความคิดด้านระบบสังคม ซึ่งสรุปได้ดังนี้...

􀁣 ก่อให้เกิดระบบการทำ งานเป็นกลุ่ม

􀁤 มีการแบ่งประเภทขององค์การออกเป็น องค์การที่มี

รูปแบบ และ องค์การไร้รูปแบบ

􀁥 ฝ่ายบริหารมีบทบาทสำ คัญในองค์การที่มีรูปแบบ

􀁦 ก่อให้เกิดภาวะผู้นำ ที่มีประสิทธิภาพด้านการบริหาร

จัดการ

แผ่นใส...วิชาองค์การและการจัดการ บทที่ 2 10

แนวความคิดด้านคณิตศาสตร์

(Mathematical School)

เป็นแนวคิดที่มุ่งใช้เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์มาศึกษา

ข้อมูล เพื่อการตัดสินใจในการบริหารจัดการ โดยสามารถ

แสดงออกมาในรูปของสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์ ซึ่งจะใช้

ได้ผลดีในการแก้ปัญหาทางกายภาพ หรือ การควบคุมทาง

การผลิต แต่ไม่สามารถใช้ได้กับความเข้าใจทางด้านพฤติ

กรรมมนุษย์ได้

แนวความคิดด้านระบบ

(System School)

เป็นแนวคิดด้านการจัดการที่เน้นกลยุทธ์ โดยศึกษา

ส่วนต่างๆ ของระบบ ที่มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน นำ มา

วางแผน มีการควบคุม และ กระบวนการตัดสินใจ โดยใช้

ข้อมูลสารสนเทศ(MIS) จัดเป็นแนวคิดที่พยายามนำ แนวคิด

การจัดการด้านต่างๆ มาหลอมรวมกัน เพื่อให้เป็นทฤษฎี

การจัดการที่สมบูรณ์